Pijnbehandeling & palliatieve zorg

Qua vak ben ik anesthesioloog, ‘narcotiseur’ zei men vroeger. Over mijn 30-jarige ervaring in dat medische vak vertel ik in ‘Ik wil juist wakker blijven’, een interview voor EO’s magazine Visie 2019.

Daarnaast ben ik gespecialiseerd in pijnbehandeling. Daarover gaan de meeste van onderstaande bijdragen.

De bijdragen zijn in vier paragrafen gerubriceerd:

Behandeling van pijn bij kanker

De klassieke pijnfysiologie betreft hoofdzakelijk de sensorische kant van pijn. Interessante materie! Maar voor patiënten met pijn is de belevingskant zeker ook belangrijk, en daarom is ook aandacht nodig voor de niet-lichamelijke factoren. Daarom komt ook die kant aan bod in de uitgebreide nascholing over Pijn en pijnbehandeling – nascholing voor huisartsen (AccreDidact, 2016; of informeer bij mij hoe deze uitgave te bemachtigen). Helaas is het gebruik van opioïden (morfine-achtige pijnstillers) geleidelijk dusdanig ontspoord, waardoor er inmiddels sprake is van een ware opioïden-crisis (Nederlands Dagblad, 2019).

Bij pijn is de belevingskant ook belangrijk

Een andere uitgebreide nascholing is Pijn bij kanker – nascholing voor apothekers (AccreDidact, 2016; of informeer bij mij hoe deze uitgave te bemachtigen). Deze gaat specifiek in op de diverse aspecten van de behandeling van patiënten met pijn bij kanker. Omdat bij patiënten met kanker pijn zelden het enige probleem is, hoort goede zorg zich ook op die andere aspecten te richten – een essentieel kenmerk van palliatieve zorg. Een ziekenhuisafdeling voor palliatieve zorg geeft hiervoor bijzondere mogelijkheden. Onder de titel Palliatieve zorg op een palliatieve zorg unit besprak ik de lessen van de 20 jaar met zo’n afdeling.

Gesprek met patiënt Palliatieve zorg houdt dus meer in dan verlichting van lichamelijk lijden. Het artikel Zonder pijn? (1999) gaat niet zozeer over het hoe van pijn behandelen, maar vooral over achterliggende vragen als: Wat is pijn? Verschillende soorten pijn? Tegenstelling medicamenteuze therapie en psychologische begeleiding?

Over de mogelijkheden van behandeling van pijn bij kanker, ook indien genezing niet meer mogelijk is, gaat: Waarom pijn en ander lijden behandeld moet worden, in 2010 geschreven voor een patiëntenverenging.

Voor professionals verzorgde ik tussen 2005 en 2016 een college Pijnbehandeling in de palliatieve fase voor de Kadercursus palliatieve zorg voor artsen. Soortgelijke colleges verzorg ik sindsdien nog een enkele keer.

Voor kinderen schreef ik Waarom voel je pijn? in de rubriek ‘Bram vraagt’ (Nederlands Dagblad, 2018). Maar de boodschap is niet alleen voor kinderen bedoeld 😉

Zorg voor ernstig zieken

Het gebruik van de term ‘kwaliteit van leven’ suggereert dat het leven ook minderwaardig zou kunnen zijn. Maar in dit artikel in Pro Vita Humana (2000) een pleidooi om dit begrip toch te gebruiken.

In Op het snijvlak van angst en pijn (2005) vertel ik over het vakgebied pijnbehandeling als onderdeel van de anesthesiologie.

Het leven is nooit minderwaardig

Vanwege het levensbedreigende karakter van kanker spreekt men bij de behandeling daarvan vaak in termen van ‘strijd’. Hierover gaat Het gevecht gaat beginnen in Als kanker je raakt (2015).

In Wijsheid in de spreekkamer (2015) vertel ik hoe om te gaan met deze dilemma’s.

In Nederland werd euthanasie in 2001 wettelijk geregeld, welke wet in 2002 van kracht werd. Hierover ben ik vanaf het begin kritisch geweest omdat het de mogelijkheden voor goede palliatieve zorg ondermijnt, zoals ik in dit interview uit 2002 uitleg. Over het spannende terrein van levensbeeindiging aan de ene kant en goede zorg voor ernstig zieken aan de andere kant schreef ik een tweeluik in Dood gewoon? Perspectieven op 35 jaar euthanasie in Nederland (2005):

Palliatieve zorg

In Palliatieve zorg verdient beter (Trouw, 2015) verdedig ik de stelling dat tijdig aangeboden, deskundige palliatieve zorg het aantal euthanasieverzoeken vermindert. Dit essay is voor een Engelstalig publiek bewerkt tot Fewer cases of euthanasia by proper palliative care (Catholic Medical Quarterly, 2015).

Palliatieve zorg vermindert euthanasieverzoeken

In Het medische antwoord op lijden beschrijf ik de huidige mogelijkheden van de palliatieve geneeskunde en de grenzen daarvan. Dit verscheen in Lijden en volhouden (Lindeboomreeks nr. 19, Amsterdam, 2016).

Over het onderwerp pijn, lijden en euthanasie ging ik begin 2019 in gesprek met Andries Knevel in het tv-programma Andries ( 25 minuten).

Het burgerinitiatief Uit Vrije Wil en een wetsvoorstel van D66 hebben het onderwerp ‘voltooid leven’ op de agenda gezet. Hierover sprak ik op de Guido-conferentie van de SGP in 2017, bij het Jacobidebat in Utrecht in 2017 en op een discussieavond bij CMF Nijmegen in 2018.

Euthanasie bij (gevorderde) euthanasie is in 2019 actueler geworden door een controversiële uitspraak van de rechter. Over de hiermee samenhangende dilemma’s werd ik geïnterviewd: in de tv-studio ( 9,5 minuten) van Family7 en telefonisch ( 7,5 minuten) door Groot Nieuws Radio.

Andere medisch-ethische vraagstukken

De mogelijkheden van orgaandonatie spreken al langer tot de verbeelding, maar de nieuwe wetgeving die in 2020 van kracht wordt, levert nieuwe vragen op.
Alternatieve geneeswijzen zijn weer een heel ander onderwerp. Ze blijven aantrekkelijk zoals blijkt uit de vele consulten van Nederlanders bij alternatieve genezers en de vele aankopen van kruidenmengsels en andere niet-reguliere behandelmethoden. Maar hoe zijn alternatieve geneeswijzen te beoordelen op mogelijke effectiviteit enerzijds en schadelijke gevolgen anderzijds?
Het nut en de effectiviteit van vaccinaties zijn de laatste jaren nieuwe twijfels gekomen. Zowel bij “kritische prikkers” als in bevindelijk reformatorische kring zijn er twijfels. Of dat terecht is en hoe daarop te reageren, bespreek ik in dit telefonisch interview ( 6 minuten) bij Groot Nieuws Radio op 20 juni 2019.
De vraag komt op of alle medische doorbraken alleen gunstige effecten hebben en of ze op een gegeven moment geen gezondheidswinst meer brengen. Kortom, “Moet alles wat kan?”