Pijnbehandeling & palliatieve zorg
Qua vak ben ik anesthesioloog, ‘narcotiseur’ zei men vroeger. Over mijn 30-jarige ervaring in dat medische vak vertel ik in ‘Ik wil juist wakker blijven’, een interview door Reinald Molenaar voor EO’s magazine Visie 2019.
Daarnaast ben ik gespecialiseerd in pijnbehandeling. Daarover gaan de meeste van onderstaande bijdragen.
De bijdragen zijn in vier paragrafen gerubriceerd:
Behandeling van pijn bij kanker
De klassieke pijnfysiologie betreft hoofdzakelijk de sensorische kant van pijn. Interessante materie! Maar voor patiënten met pijn is de belevingskant zeker ook belangrijk, en daarom is ook aandacht nodig voor de niet-lichamelijke factoren. Daarom komt ook die kant aan bod in de uitgebreide nascholing over Pijn en pijnbehandeling – nascholing voor huisartsen (AccreDidact, 2016; of informeer bij mij hoe deze uitgave te bemachtigen). Helaas is het gebruik van opioïden (morfine-achtige pijnstillers) geleidelijk dusdanig ontspoord, waardoor er inmiddels sprake is van een ware opioïden-crisis (Nederlands Dagblad, 2019).
Bij pijn is de belevingskant ook belangrijk
Een andere uitgebreide nascholing is Pijn bij kanker – nascholing voor apothekers (AccreDidact, 2016; of informeer bij mij hoe deze uitgave te bemachtigen). Deze gaat specifiek in op de diverse aspecten van de behandeling van patiënten met pijn bij kanker. Omdat bij patiënten met kanker pijn zelden het enige probleem is, hoort goede zorg zich ook op die andere aspecten te richten – een essentieel kenmerk van palliatieve zorg. Een ziekenhuisafdeling voor palliatieve zorg geeft hiervoor bijzondere mogelijkheden. Onder de titel Palliatieve zorg op een palliatieve zorg unit besprak ik de lessen van de 20 jaar in ons ziekenhuis met zo’n afdeling.
Over de mogelijkheden van behandeling van pijn bij kanker, ook indien genezing niet meer mogelijk is, gaat: Waarom pijn en ander lijden behandeld moet worden, in 2010 geschreven voor een patiëntenverenging.
Voor professionals verzorgde ik tussen 2005 en 2016 een college Pijnbehandeling bij patiënten met kanker voor de Kadercursus palliatieve zorg voor artsen. Soortgelijke colleges verzorg ik sindsdien slechts zo af en toe.
Voor kinderen schreef ik Waarom voel je pijn? in de rubriek ‘Bram vraagt’ (Nederlands Dagblad, 2018). Maar de boodschap is niet alleen voor kinderen bedoeld .
Zorg voor ernstig zieken
Het gebruik van de term ‘kwaliteit van leven’ suggereert dat het leven ook minderwaardig zou kunnen zijn. Maar in dit artikel in Pro Vita Humana (2000) een pleidooi om dit begrip toch te gebruiken.
In Op het snijvlak van angst en pijn (2005) interviewt Huib de Vries mij over het vakgebied pijnbehandeling als onderdeel van de anesthesiologie.
Het leven is nooit minderwaardig
Vanwege het levensbedreigende karakter van kanker spreekt men bij de behandeling daarvan vaak in termen van ‘strijd’. Hierover gaat Het gevecht gaat beginnen, hoofdstuk 2 in: Als kanker je raakt (2015).
Eveneens in 2015 interviewt Aaldert van Soest mij over dilemma’s hoe hiermee om te gaan: Wijsheid in de spreekkamer.
Onder de titel Levensbeëindiging en zorg voor stervenden schreef ik een hoofdstuk in Christelijke oriëntatie in medisch-ethische onderwerpen (Lindeboomreeks nr. 13, 2003).
Een uitgebreidere bespreking volgde in Dood gewoon? Perspectieven op 35 jaar euthanasie in Nederland (Lindeboomreeks nr. 15, 2005):
- Hoofdstuk 2: Een medisch perspectief,
- Hoofdstuk 6: Palliatieve zorg – een ander perspectief.
Palliatieve zorg
In Palliatieve zorg verdient beter (Trouw, 2015) verdedig ik de stelling dat tijdig aangeboden, deskundige palliatieve zorg het aantal euthanasieverzoeken vermindert. Dit essay is voor een Engelstalig publiek bewerkt tot Fewer cases of euthanasia by proper palliative care (Catholic Medical Quarterly, 2015).
Palliatieve zorg vermindert euthanasieverzoeken
In Het medische antwoord op lijden beschrijf ik de huidige mogelijkheden van de palliatieve geneeskunde en de grenzen daarvan. Dit verscheen in Lijden en volhouden (Lindeboomreeks nr. 19, Amsterdam, 2016).
Over het onderwerp pijn, lijden en euthanasie ging ik begin 2019 met Andries Knevel in gesprek in het tv-programma Andries (25 minuten, zie ook hiernaast).
Door het burgerinitiatief Uit Vrije Wil en een wetsvoorstel van D66 is het onderwerp ‘voltooid leven’ op de agenda komen te staan. Hierover hield ik enkele presentaties; onder meer op de Guido-conferentie van het Wetenschappelijk Instituut SGP op 17 juni 2017, het Jacobidebat in Utrecht in juni 2017 en een discussieavond bij CMF Nijmegen in februari 2018.
Euthanasie bij (gevorderde) euthanasie is in 2019 actueler geworden door een controversiële uitspraak van de rechter. Over de hiermee samenhangende dilemma’s werd ik twee keer geïnterviewd: in de tv-studio van Family7 ( 9,5 minuten) en telefonisch door Groot Nieuws Radio ( 7,5 minuten).
Andere medisch-ethische vraagstukken
- De mogelijkheden van orgaandonatie spreken al langer tot de verbeelding, maar de nieuwe wetgeving die in 2020 van kracht wordt, levert nieuwe vragen op.
- Alternatieve geneeswijzen zijn weer een heel ander onderwerp. Ze blijven aantrekkelijk zoals blijkt uit de vele consulten van Nederlanders bij alternatieve genezers en de vele aankopen van kruidenmengsels en andere niet-reguliere behandelmethoden. Maar hoe zijn alternatieve geneeswijzen te beoordelen op mogelijke effectiviteit enerzijds en schadelijke gevolgen anderzijds?
- Het nut en de effectiviteit van vaccinaties zijn de laatste jaren nieuwe twijfels gekomen. Zowel “kritische prikkers” als vanuit bevindelijk reformatorische kant komen er twijfels. Of dat terecht is en hoe daarop te reageren bespreek ik in dit gesprek met Marien Korterink (6 minuten) in De Dag Van Vandaag van Groot Nieuws Radio op 20 juni 2019.
- Ten slotte, bij alle medische doorbraken komt de vraag op of deze alleen gunstige effecten hebben of dat er ook een grens is te trekken wanneer ze geen gezondheidswinst meer brengen. Kortom, “Moet alles wat kan?”